මාගේ පදවිප්‍රාප්තියෙන් දෙවැනි වසර ඉක්ම යන්නට පෙර අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් ගෙන එන බවට ජනාධිපතිවරයා කිව්වත්, එවැනි ව්‍යවස්ථා ක්‍රියාවලියකට ආණ්ඩුවේ වුවමනාව හා කැපවීම කෙතෙක් දැයි මේ වන විටත් බලවත් ප්‍රශ්න ඇති වී තිබේ. අලුත් ව්‍යවස්ථාව කෙටුම්පත් කිරීමට ජනාධිපතිවරයා කමිටුවක් පත් කෙළේ ය. ඒ කමිටුව මහජන අදහස් විමසන බව කියමින් පුවත්පත් දැන්වීම් පළ කළේ මාසයක පමණ කාලයක් මහජනතාවට ලබා දෙමිනි. ව්‍යවස්ථාව වැනි බැරෑරුම් විෂයකට යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට මාසයක කාලයක් සෑහෙන්නේ නැතැ’යි ඒ ගැන උනන්දුවෙන් පසුවන සමාජ සංවිධාන සහ පුද්ගලයන් පෙන්වා දීමෙන් පසුව හා කෝවිඞ් වසංගගතය වැඩි වර්ධනය වීම නිසා, දෙසැම්බර් 31 දක්වා කාලය දීර්ඝ කර තිබේ. එහෙත්, යෝජනා ලබා දෙන්නවුන්ගේ නිරීක්‍ෂණය වී තිබෙන්නේ, පුවත්පත් දැන්වීම් පළකළාට යෝජනා බාර ගැනීමට වුවමනාවක් හෝ කැමැත්තක් කමිටුවේ ක්‍රියාකලාපය තුළ පෙනෙන්නට නැති බවය.
මේ අලුත් ව්‍යවස්ථා සම්පාදන ක්‍රියාවලිය ගැන හැම දෙනාට ම ඇත්තේ සැකයකි. එය මහජනතාවට, මහජන සංවිධානවලට පමණක් නොව, ආණ්ඩුවේ උදවියට ද ඇති සැකයක් බව පෙනෙන්නේ, ආණ්ඩුවේ කිසිවකු ද අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ගැන කිසිම අදහසක් කිසිම වේදිකාවක මේ වන තුරුත් නොකියන නිසාය. 20වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ගැන රට පටලවමින් හඬ දුන් ආණ්ඩුවේ දේශපාලකයන්, අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ගැන කිසිවක් නොකියන්නේ ඇයි? ඔවුන් ඒ ගැන කිසිවක් දන්නේ නැති නිසාද? ඔවුන් එම ක්‍රියාවලියෙන් පිටමං කර ඇති නිසාද? නැත්නම් ආණ්ඩුවේ න්‍යාය පත්‍රයේ නැති අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ගැන කිසිවක් කතා කර තේරුමක් නැති බව ඔවුන් දන්නා නිසාද?
කෙසේ වෙතත් මේ ව්‍යවස්ථා සම්පාදන ක්‍රියාවලිය, ලංකාවේ 1972 හා 1978 ව්‍යවස්ථා සම්පාදන ක්‍රියාවලි දෙක තරම්ම, මහජනතාවගෙන් වියෝ වුණ, හුදු ආණ්ඩුවේ වුවමනාව පමණක්ම මත ගමන් කරන, අන් මත නොඉවසන හා ඇතුළත් කර නොගන්නා ව්‍යවස්ථා ක්‍රියාවලියක් බවට පත්වී තිබේ. 1972දී ව්‍යවස්ථා සම්පාදන ක්‍රියාවලියට පාර්ලිමේන්තුවේ විපක්‍ෂයේ සියලුම පක්‍ෂ සහාය දෙන බව කියද්දීත්, ඒවා නොසලකා තනි මතයට සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුව ව්‍යවස්ථාවක් හැදුවේය. 1978දී ජේආර් ජයවර්ධන, තමන්ගේ අධිකාරවාදී වුවමනාව තම සහෝදරයා හරහා ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතකට ඇතුළත් කෙළේය. අවස්ථා දෙකෙහිදීම ආණ්ඩු දෙකට පාර්ලිමේන්තුව තුළ, අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් පැනවීමට අවශ්‍ය තුනෙන් දෙකක බහුතරය හිමිව තිබිණ. ඒ බහුතරයෙන් හිස උදුම්මා ගත් ඒ ආණ්ඩු, සම්මුතිවාදීව ව්‍යවස්ථා හදනවා වෙනුවට, තමන්ගේ වුවමනාව පමණක් ව්‍යවස්ථාව ලෙස නිර්මාණය කෙළේය. 1972 ව්‍යවස්ථාවට ආයුෂ තිබුණේ අවුරුදු හයක් පමණි. 1978 ව්‍යවස්ථාව, ලංකාවේ නිර්මාණය වුණු ඒකාධිපති ව්‍යවස්ථාව බවට පත්වෙමින් අද වනතුරුත්, එහි විනාශය බෙදමින් සිටියි.
ලංකාවේ ඉතිහාසයේ මහජන සහභාගිත්වය වැඩියෙන්ම පිළිබිඹු වුණු ව්‍යවස්ථාව නිර්මාණය වීමට ඉඩ තිබුණේ 2015න් පසු යහපාලන ආණ්ඩු කාලයේය. ඒ ගමන යන්නට හැකි වී නම්, බොහෝ විට ලංකාවේ පුළුල්තම මහජන සහභාගිත්වය ඇතිව සකස් කරන ලද ප්‍රශස්තතම ව්‍යවස්ථාව බවට එය පත්වන්නට ඉඩ තිබුණි. රටේ අවාසනාවට එය මඟහැරිණ.
දැන් ව්‍යවස්ථාව සම්පාදනය වෙමින් තිබෙන්නේද 1972 හා 1978ට සමාන ලෙසමය. ජනාධිපතිට වුවමනා කමිටුවක් ඊට පත්කර තිබේ. අඩු ගණනේ එය පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාවක් වැනි, අවම මහජන සහභාගිත්වයක් හිමි එකක්වත් නොවේ. ඒ කමිටුවේ කෙටුම්පත ලබන නොවැම්බරය වන විට සම්මත කරගන්නා බව ජනාධිපතිවරයා කියා තිබේ. ඒ සඳහා අවශ්‍ය තුනෙන් දෙකක බලයද ආණ්ඩුවට තිබේ. ඉතින්, කිසිවකුට කන් දෙන්නේ කුමටද?
ආණ්ඩුව ව්‍යවස්ථාවක් හදන්නට යන්නේ මේ විදියට නම්, ඊළඟට එන ආණ්ඩුව මේ ව්‍යවස්ථාව වෙනුවට අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ගෙන ආ යුතුය. තමන්ට බලය ලැබුණහොත් අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හදන බව විරුද්ධ පක්‍ෂ දැන් සිටම රටට කිව යුතුය. පුළුවන් නම් එකට එකතු වී, දැන් සිට මහජනයාද එකතු කරගෙන සම්මුතිවාදී ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතක් සැකසිය යුතුය. බලය ලැබුණු පසු, ඉහළම සම්මුතියෙන්, මේ රාජපක්ෂ ව්‍යවස්ථාව කුණුකූඩයට දමා, ඒ සම්මුතිවාදී ව්‍යවස්ථාව සම්මත කළ යුතුය.■
නරියාට කුකුළා බාරදීම හෙවත්
ජගත් බාලසූරියට මානව හිමිකම් කොමිසම
ලංකාවේ මානව හිමිකම් නොහොත් මූලික අයිතිවාසිකම් නීතිය අනුව, තම මුලික අයිතිවාසිකම් කඩ වීයැයි හෝ කඩවීමට අත්‍යාසන්න වෙතැ’යි හෝ කියමින් ප්‍රතිකර්ම ලබාගත හැක්කේ එක් නිශ්චිත අවස්ථාවක් යටතේ පමණකි. එනම්, එම මූලික අයිතිවාසිකම් කඩකිරීම, විධායක හෝ පරිපාලන ක්‍රියාවකින් සිදුවූයේ නම් පමණි. මෙහි විධායක හෝ පරිපාලන යන්න කෙටියෙන් පැහැදිලි කළ හැක්කේ. ‘රජයේ ක්‍රියාවක් හෝ නොකර හැරීමක්’ හැටියටය. ඒ අනුව, මූලික අයිතිවාසිකම් ප්‍රතිකර්ම තිබෙන්නේ, රජයේ ක්‍රියාවකින් හෝ නොකර හැරීමකින් කඩවීම සිදුවූ විටය. ඒ අනුව පැහැදිලි කිරීමක් අවශ්‍ය නොවන දේ නම්, වගඋත්තරකරුවා වන්නේ ‘රජය’ බවය. මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු පැවරිය හැක්කේ රජයට විරුද්ධව පමණි.
ශ්‍රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිසම පිහිටුවා ඇත්තේ මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවීමකදී, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ නඩු පැවරීමට පමණක් ඇති අවස්ථාව පුළුල් කොට, ඊට වඩා පහසු, ලාබ ක්‍රමයකින් අවුල විසඳාගැනීමට සාමාන්‍ය ජනතාවට ඉඩ සලසා දීමටය. කොමිසම ඉදිරියට එන්නේද රජයේ ක්‍රියාවකට විරුද්ධ මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවීම් ගැන පැමිණිලිය.
රජයට විරුද්ධව එන පැමිණිලි විමර්ශනය කරන තැනක මූලාසනය හිමි විය යුත්තේ කවරකුටද? රජයට එරෙහි විමර්ශනයක් කරන්නට ස්වාධීනත්වයක් හා කශේරුවක් තිබෙන පුද්ගලයකුටවය. මානව හිමිකම් යනු මොනවාදැයි, එහි ලෝක හා දේශීය සන්දර්භය කුමක්දැයි, දන්නා කියන කෙනකුටය.
ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවල සාරය විනාශ කර දැමීමේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ක්‍රියාන්විතය අනුව, ආචාර්ය ජගත් බාලසූරිය මානව හිමිකම් කොමිසමේ සභාපති පදවියට පත්කෙරෙන්නේ ද මානව හිමිකම් කොමිසමේ අරමුණත්, කාර්යභාරයත් දිය කොට එය හුදු බිත්තර කට්ටක් බවට පත්කිරීමටය.
ජගත් බාලසූරිය ආණ්ඩු පක්‍ෂයේ දේශපාලකයෙකි. කෑගල්ල පොහොට්ටු දිස්ත්‍රික් සංවිධායකවරයෙකි. කාලයක් ඇමතිකම්, ආණ්ඩුකාරකම් දැරුවෙකි. ඔහුගේ පුතා, මේ ආණ්ඩුවේ රාජ්‍ය ඇමතිවරයෙකි. බිරිඳ කුමාරි බාලසූරිය, පාලක පක්‍ෂයේ හිටපු ආණ්ඩුකාරවරියකි. මේ පසුබිම ඇති ජගත් බාලසූරිය ඉදිරියේදී පෙනීසිටිනු ඇත්තේ මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවීයැයි කියන පුරවැසියන්ගේ පැත්තටද? කඩ කළේයැයි චෝදනා ලබන රජයේ පැත්තටද? ඔහු කඩවීම් විසඳනු ඇතිද? නැතිනම් හංගනු ඇතිද?■
