ඔබ සිනමා විචාරකයෙක් විදියට මාධ්‍ය අවකාශයට යොමු වූ කාලයේ තිබුණු විචාර කලාව මොනවගේද?
මම හැත්තෑනවයේදී තමයි මුලින්ම සිනමා විචාරයක් ලීවේ. ඊට පෙර වේදිකා නාට්‍ය විචාර ලියලා තිබුණා. මුලින්ම ලීවේ කේ.ඒ.ඩබ්ලිව්. පෙරේරාගේ ‘හිඟන කොල්ලා’ චිත්‍රපටිය ගැන. දැඩි විදියට විවේචනය කරලායි ලීවේ. ඒ වෙනකොට විචාර කලාවෙහි 03පොඩි රික්තයක් තිබුණා.
මොකක්ද ඒ රික්තය?
මම ජයවිලාල් විලේගොඩගේ විචාරවලට මුල් කාලයේ උනන්දුවක් දැක්වුවා. පසුව ඔහුගේ විචාරවල ඌනතා දැක්කා. මා ඔහුගේ විචාරයෙන් පෝෂණයක් ලැබුවා. එහෙත් ඔහු වියත් විචාරකයෙක් නෙවෙයි. ඒ වෙනුවට ඔහු ජනප්‍රියවාදී විචාරකයෙක්. ඒ නිසා යම් දුරකින් එහාට ඔහුගෙන් ආභාසයක් ලබන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. ඔහුගේ විචාරවල තිබුණු අදීනකම, භාෂා භාවිතය සහ නිර්භයකම නිසා අපි ආභාසය ලැබුවා. ඊට අමතරව සිරිල් බී. පෙරේරා, පියල් සෝමරත්න, ලෙස්ලි බොතේජු, තිස්ස අබේසේකර, චාල්ස් අබේසේකර, පියසිරි නාගහවත්ත වගේ ලංකාවේ හිටපු විචාරකයන්ගේ ආභාසයත් මට තිබුණා.
අසූව කිට්ටු වෙද්දී ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය ඔවුන් අත්හැරලා තිබුණා වාගෙයි. උදාහරණයක් විදියට අසූව දශකයේ හොඳම සිනමා ප්‍රවණතාවක් ආවා. එහි එක් චිත්‍රපටියක් තමයි පතිරාජගේ ‘පාර දිගේ’ චිත්‍රපටිය. පරාක්‍රම සිල්වාගේ ‘සෙවණැලි ඇද මිනිස්සු’, ධර්මසිරි බණ්ඩාරනායකගේ ‘හංස විලක්’, තිස්ස අබේසේකරගේ ‘කරුමක්කාරයෝ’ වගේ චිත්‍රපටිත් ආවේ ඒ කාලයේ. ඒ සිනමාව පිළිගන්න පුළුවන් විචාර කලාවක් තිබුණේ නැති බව මා හිතනවා. හොඳ උදාහරණයක් තමයි පාරදිගේ චිත්‍රපටිය ආපු වෙලාව. මම රීගල් චිත්‍රපටි ශාලාවේ මාධ්‍ය දර්ශනය බලන්න ගියා. එදා ඒ චිත්‍රපටිය බලලා අපේ විචාරකයන් ඇඹරුණා. වික්ෂිප්ත වුණා. ඒත් අපි ඒ කාලයේ තරුණයන් හැටියට ඒ චිත්‍රපටිය රසවින්දා.
පාරදිගේ චිත්‍රපටියට ආශක්ත වුණේ ඇයි?
පාරදිගේ චිත්‍රපටියෙහි අපේ ජීවිතයෙන් කොටසක් තිබුණා. අපිත් පාරේ තමයි හිටියේ. අපි හරිහමන් රස්සාවකුත් නොකර දේශපාලනය, කලාව, සංස්කෘතිය ගැන භක්තියකින් හිටපු අය. ඒ වෙලාවේ අපි ප්‍රවීණ විචාරකයන් කිහිපදෙනෙක්ටම කතාකළත්, ඔවුන් පසුබෑ බවක් දැනුණා. මට පැහැදිලිව පෙනුණා ජ්‍යෙෂ්ඨ විචාරකයන් මේ චිත්‍රපටිය තේරුම් ගන්න තරම් යාවත්කාලීන වෙලා නැති බව. ඔවුන් ද්විභාෂික විද්වතුන් බව ඇත්ත. එහෙත්, ඔවුන්ට පාරදිගේ හමුවේ නිහඬ වෙලා හිටියා. මම විචාරයට එළැඹෙනකොට ඒ රික්තය තමයි තිබුණේ.
පතිරාජලාගේ චිත්‍රපටි අල්ලාගත්තේ කොතැනින්ද?
ඒ චිත්‍රපටි පිළිගන්න පුළුවන් චින්තන ධාරාවක් සහ කිසියම් ආකාරයක අත්දැකීම් සමුදායක් අපට තිබුණා. සරල බසින් කීවොත් අපට ‘පාරදිගේ, අහස් ගව්ව’ බොක්කට දැනුණා. ‘බඹරු ඇවිත්, සොල්දාදු උන්නැහේ’ වගේ චිත්‍රපටිවල දේශපාලනය අපට තේරුණා. මා හිතන විදියට විචාරකයාට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය සපයන්නේ නිර්මාණකරුවා. නිර්මාණය පුස්සක් නම් විචාරයට උද්දීපනයක් ඇතිවෙන්නේ නැහැ. උදාහරණයක් විදියට අහස් ගව්ව, පාරදිගේ වගේ ඇඟට දැනෙන ගතියක් තිබුණා. අසූව දශකයේ තිබුණ පීඩාකාරී සමාජ, දේශපාලන පසුබිම ගැන අවබෝධයක් තිබුණා. චිත්‍රපටි ඇතුළේ සියුම්ව ගැබ්වෙලා තිබුණ දේශපාලනය අපේ නහරවලට දැනුණා. එදා තිබුණ දේශපාලන දෘෂ්ටිවාද එක්ක ඒවා ගැළපුණා. චන්දරේ කියන චරිතය බිහිවෙන්නේ මොනවගේ පසුබිමක් යටතේද කියන කාරණා අපට තේරුණා. දේශපාලන සවිඥානිකත්වයක් අපේ වැඬේට උත්තේජනයක් සැපයුවා. අපේ අධ්‍යාත්මයත් ඒ කාලයේ ඒවාට විවිධාකාරයෙන් සමපාත වෙලා හිටියා. හැඟීම්වලට වහල් නොවී දේශපාලනිකව ඒ දිහා බලන්න පුළුවන් දෘෂ්ටිවාදයක් අපට තිබුණා.
ඒ වගේම විචාරයත් නිර්මාණකරුවාට වැදගත් නේද? එදා පතිරාජලාගේ චිත්‍රපටිවලට නිසි ඇගයීම ලැබුණේ නැත්නම්, අදටත් ඒ චිත්‍රපටි ගැන කතාකරන පසුබිමක් හැදෙන්නේ නැහැනේ..
ඔව්, අසූවේදී පතිරාජලාගේ නිර්මාණ අගය කළ විචාරකයන් ගණනාවක් නැගී ආවා. සුචරිත ගම්ලත්, පියසීලි විජේගුණවර්ධන, ඒ කාලයේ ජේ. උයන්ගොඩ කියන නමින් ලීව ජයදේව උයන්ගොඩ වැනි විචාරකයන් ඒ නිර්මාණ අගය කළා. අපට වඩා විදග්ධ විදියට, දැනුම් සම්භාරයක් එක්ක ඔවුන් සිනමා විචාරයට පිවිසුණා. පතිරාජ, ධර්මසිරි වගේ සිනමාකරුවන්ගේ ප්‍රවණතා ග්‍රහණය කරගෙන ඒක ඉදිරි පරම්පරාවට දායාද කරන්නට පුළුවන් බව වගවිභාග කළේ ඔවුන්. මමත් ඒකේ කොටස්කරුවෙක් වෙලා හිටියා.
විචාර පළකළේ කොහේද?
වාසනාවට මම හිටියේ ඇත්ත පත්තරයේ. ඇත්ත පත්තරයේ තිබුණේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ අදහස්. ඒ දවස්වල කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ තිබුණේ ස්ටැලින්වාදී දේශපාලනයක්. එහෙත් මගේ වැඬේට ඒක බාධාවක් වුණේ නැහැ. විශේෂාංග කර්තෘ වුණේ සිරිලාල් කොඩිකාර. මගේ දඩබ්බරකම්වලට ඔහු ඉඩකඩ දුන්නා. ඒ නිසා පත්තරය මා සතු බලයක් බවට පත් වුණා. මම ඇත්ත පත්තරයට බැඳුණේ ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකරුවෙක් විදියට. එහෙත් මම හැමදේම ලියන්න ගත්තා. විචාර ආදි හැමදේම.
ඒ විදියේ ඉඩකඩක් මට ලැබුණේ එතැන රික්තය පුරවන්න වෙනත් කෙනෙක් හිටියේ නැති නිසා. ඇත්ත පත්තරයේ හිටපු ගොඩක් අය කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ සාමාජිකයන්. ඒත් මම පක්ෂ සාමාජිකයෙක් නෙවෙයි. කොමියුනිස්ට් පක්ෂයෙන් අපට විරෝධතා පවා එල්ලවුණා. මම ලියපුවාගේ ට්‍රොට්ස්කිවාදී ප්‍රවණතාවක් තියෙනවා කියලා මගේ මූණට කියපු අවස්ථා පවා තිබුණා. ඒත් කොහොම හරි බෙල්ලෙන් අල්ලලා එළියට දාන්නේ නැතිව මට වැඩ කරන්න පසුබිමක් හැදුණා. මොකද කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේත් බුද්ධිමය පිරිසක් හිටියා. සරත් මුත්තෙට්ටුවේගම, දැන් ජරා වෙලා ඉන්න ඩිව් ගුණසේකර වගේ අය ඒ කාලයේ අපේ භූමිකාව පිළිගත්තා.
ඒ කාලයේ ජනප්‍රිය මාධ්‍යවල පළවුණේ මොනවගේ විචාරද?
ඒ කාලයේ ඉඳන්ම ගාමිණී වේරගම ලීවා. තවත් කිහිපදෙනෙක් අනෙක් පත්තරවල ලීවා. දැන් තරුණ පරම්පරාව ෆේස්බුක්වල විචාර ලියනවානේ. ඔවුන්ගේ වැඩි මැදිහත්වීමක් සිනමාවට තියෙනවා. ඒ මාධ්‍යය පහසු නිසා. ඒත් එදා පත්තර සහ සඟරාවලින් තමයි විචාර සම්ප්‍රදාය හැදුවේ. අලුත් විචාරකයන් බිහිවුණේත් මාධ්‍යවලින්. උදාහරණයක් විදියට ඒ කාලයේ ඇත්ත පත්තරයට විචාර එවපු තුසිත ජයසුන්දරගේ ලේඛනවලට ඉඩ ලබාදුන්නේ මගේ මැදිහත්වීමෙන්. ඒත් සමහර පත්තරවල ඒ විදියේ ඉඩක් ලැබුණේ නෑ. ඒ පත්තරේම කෙනෙක් තමයි බොහෝවිට ලීවේ. අපේ විචාරවල තිබුණේ චිත්‍රපටියේ තියන දේවල් දේශපාලන දෘෂ්ටිවාදයකින් වගවිභාග කිරීම. ඒත් ජනප්‍රිය මාධ්‍යවල බොහෝ විචාරවල එකී ලක්ෂණ තිබුණේ නැහැ. අහවල් චිත්‍රපටියේ රඟපෑම් හොඳයි, සංගීතය හොඳයි, අහවල් කොටස මේ වාගේ වුණා නම් හොඳයි කියලා ලීව අය හිටියා. ඒ අතරේ සුනිල් මිහිඳුකුල වගේ විචාරකයන් යම් පදනමක ඉඳන් ලීවා.
ගාමිණී වේරගමගේ විචාර ගැන අදහස මොකක්ද?
ඔහුගේ විචාර ඇතුළේ තිබුණේ වෙනත් සන්දර්භයක්. ඔහු ගැන මා ප්‍රසිද්ධියේ කියන එක එතරම් හොඳ නෑ. ඒක පාඨකයාට අයිති දෙයක්නේ.
දැන් ඔබේ විචාර පළවෙන්නේ අඩුවෙන්..
අපි දැන් නිහඬයි කියලා තමයි මා හිතන්නේ. මෑත කාලයේ මම ප්‍රධාන මාධ්‍යවල විචාර ලීවේ නැහැ. මම ඇත්තෙන් පස්සේ මව්බිමෙත් ලීවා. ඉරුදින පත්තරේත් කාලයක් ලීවා. පවුරු වළලු ගැන විචාරය ලීවේ ඉරුදින පත්තරයට බව මතකයි. ඒත් එක කාලෙක දිනමිණ වගේ පත්තරවලට විචාර ලියන්න ගිහින්, ඒවා කපලා කොටලා විනාශ කළා. ඒවායේ තියෙන දේශපාලනය පත්තරේට නොගැළපුණොත් කැපුවා. ඒ නිසා මම ජාතික පත්තරවලට ලිවීම අත්හැරලා දැම්මා.
ප්‍රසන්න විතානගේගේ ‘ඔබ නැතිව ඔබ එක්ක’, හඳගමගේ ‘ඇගේ ඇස අග’ වගේ චිත්‍රපටියක් දෙකක් ගැන විචාර ප්‍රසිද්ධ කළා. යම් පත්තරයක වැඩකරන අතරේ ලියනකොට ලේඛකයාට යම්කිසි බලයක් තියෙනවා. ඒ විදියට ලියන්න හුරු වුණාම, අනුන්ගේ පත්තරවල අපේ අනන්‍යතාව ප්‍රකාශ කරන්න අමාරුයි.
ෆේස්බුක් වැනි මාධ්‍යවල ලියනවාද?
ෆේස්බුක්වලට මගේ ගැරහීමක් නැහැ. එහෙත්, එහි යම් ගැටලු තියෙනවා. ෆේස්බුක්හි විචාර ලියන්න මම කැමති නෑ.මම වර්ෂාවසානයේ මගේ විචාර ඇතුළත් පොතක් ප්‍රකාශයට පත් කිරීම සඳහා සම්පාදනය කරමින් යනවා. ඒක වැදගත් වෙන්නේ අධ්‍යයන කටයුතුවලට. ජන සන්නිවේදනය, සිනමාව අධ්‍යයනය කරන ළමයින්ට ඒක හොඳයි. මම දිගටම චිත්‍රපටි බලනවා, දිගටම ලියනවා. අලුතින් ආපු පාංශු චිත්‍රපටියත් මා බැලුවා. ඒ ගැනත් ලීවා. එහෙත් ඒ විචාරයත් ප්‍රසිද්ධ කළේ නැහැ.
දැන් විචාර සම්ප්‍රදාය කලබලවලින් පිරුණු අවකාශයක් වගේ. නිශ්චිත මතයක් ඉස්මතු වෙන්නේ අඩුවෙන්..
සමහර විචාරකයන් විදග්ධ ලෙස ලියනවා. ඉතාම හොඳ ශාස්ත්‍රීය මට්ටමේ විචාර තියෙනවා. විදර්ශන කන්නංගර, බූපති නලින්, විකුම් ජිතේන්ද්‍ර වගේ විචාරකයන් ඉන්නවා. එහෙත් ඒ අතරේ රැල්ලට ලියන විචාර ගොඩක් තියෙනවා. ඕනෑ කෙනෙකුට චිත්‍රපටියක් ගැන අදහස් පළකිරීමේ අයිතියක් තියෙනවා. ඕනෑ කෙනෙකුට ඕනෑ දෙයක් කියන්න පුළුවන්. එහි කිසිම ප්‍රශ්නයක් නැහැ. එහෙත් විචාරයක් කියන්නේ මොකක්ද කියලා දැන් හොයා ගන්න බැහැ. සාමාන්‍ය ප්‍රේක්ෂකයෙකුට චිත්‍රපටිය ගැන අදහසක් ගන්නට අසීරුයි. එක කාලෙක ජයවිලාල් විලේගොඩගේ විචාරය බලලා චිත්‍රපටිය බලන්න ගිය අය හිටියා. කිසියම් විචාරකයෙක් කියන දෙයක් අධ්‍යයනය කරලා චිත්‍රපටිය බලන්න යන පිරිසක් හිටියා. ඒ නිසා චිත්‍රපටියක් විචාරය කළ අයත් ගවේෂණයක් කරලා විචාරයක් ලීවා. දැන් එහෙම අධ්‍යයනය කරලා, නිරීක්ෂණය කරලා, කල්පනා කරලා ලියන අයත් ඉන්නවා. එහෙම නොවන ක්ෂණිකව තමන්ගේ අදහස් මාලාව ලියාගෙන යන අයත් ඉන්නවා. හිස් විචාරයකට වුණත් බොරුවට විදග්ධ පෙනුමක් ආරෝපණය කරගන්න පුළුවන්නේ. එතකොට ප්‍රේක්ෂකයාට හිතා ගන්න අසීරුයි කොයි එකද පිළිගන්නේ කියලා. මම මේ කියන්නේ ෆේස්බුක්හි තියෙන නිදහස සීමා වෙන්න ඕනෑ කියලා නෙවෙයි. එහෙත්, ෆේස්බුක් කියන්නේ ඒ ශාස්ත්‍රීය කටයුතුවලට ගැළපෙන අවකාශයක් නෙවෙයි.
විචාරයක් ලිවීමත් ලෙහෙසි වැඩක් නෙවෙයි නේද?
විචාරයක් කියන්නේත් නිර්මාණාත්මක කාර්යයක්. සිනමාකරුවා චිත්‍රපටියක් ලියනවා වගේම, නවකතාකරුවා නවකතාවක් ලියනවා වගේම, විචාරකයාත් කලාත්මක නිර්මාණයක් කරනවා. මම තවමත් චිත්‍රපටියක් බලලා පහුවදා විචාර ලියන්නේ නැහැ. එහෙත් දැන් සමහරු චිත්‍රපටිය බලලා ගෙදර යන අතරේ හරි, ගෙදර ගිය ගමන් හරි ලියනවා. දැන් නම් මම චිත්‍රපටියක් දෙතුන් වතාවක් බලන්නේ නැතිව ලියන්නේ නැහැ. එක් පෑන් පහරින් නිර්මාණයක් විචාරය කරන්න බෑ.
මුව නොසෑහෙන්න නිර්මාණ ඇගයීම නම් බොහෝවිට තියෙනවා. සමහරවිට ඒකට හේතුව යාළුමිත්‍රකම් විය හැකියි..
පාංශු චිත්‍රපටිය ගැන ෆේස්බුක් එකේ පළවෙන වර්ණනා ගැන මම විස්මයට පත්වෙලා ඉන්නවා. පාංශු කියන්නේ හොඳ චිත්‍රපටියක් තමයි. කිසිසේත්ම මා එය නරක නිර්මාණයක් බව කියන්නේ නැහැ. එහෙත් එහි ඌනතා කිහිපයක් තියෙනවා. ඒවා නොදැක්කා වාගේ චිත්‍රපටිය ගැන කතාකරන්න බෑ.
චිත්‍රපටිය අවසානයේ අම්මා තමන්ගේ පුතාගේ යුක්තිය පිළිබඳ අරගලයක හිටියා. එහෙත් චිත්‍රපටියේ අවසානයේදී බාහිර සමාජයේ තියෙන අතුරුදන්වූවන් පිළිබඳ අරගලවලට මරු පහරක් එල්ල කරනවා. දැනටත් ප්‍රගීත් එක්නැළිගොඩගේ බිරිඳත් අතුරුදන් වූ සැමියා සොයමින් තවමත් සටන් කරනවා. එතකොට ඇය, චූදිතයන්ගේ පවුල්වල අය ගැන අනුකම්පාවෙන් ඒ සටන අත්හරින්න ඕනෑද? ලංකාවේ දහස් ගණනක් මව්වරුන් අතුරුදන් වූ දරුවන් වෙනුවෙන් සටන් කරමින් ඉන්නවා. එතකොට අධ්‍යක්ෂවරයා මානව දයාවක් ආරෝපණය කරමින්, අතුරුදන්වූවන් පිළිබඳ අරගල යටපත් කරනවාද කියන ප්‍රශ්නය ඉතිරිවෙනවා. මානව දයාව නරක නෑ. එහෙත් අවසානය වෙනකොට පාංශු චිත්‍රපටියේ තේමාව කඩාවැටෙනවා.
ඔබ මෑතකාලීන විචාරකයන් උදාහරණ ලෙස සඳහන් කළා. ඔවුන්ගේ භාෂා භාවිතය ගැන අදහස මොකක්ද?
සරලව ලිවීමෙන් එහා ගිහින් දාර්ශනික මට්ටමෙන් විචාර ලිවීමෙහි යම් යම් ගැටලු තියෙන බව ඇත්ත. මා ඇතැම් නූතන විචාරකයන්ට ගරු කරන අතරේම ඔය කියන කාරණාව ගැනත් කල්පනා කරනවා. අපි ලියන විචාරය පාඨකයාට මොනතරම් දුරට වටහාගන්න පුළුවන්ද කියන එකත් තීරණාත්මක සාධකයක්. විචාරය මොන තරම් ගැඹුරු වුණත්, ව්‍යක්ත වුණත්, දාර්ශනික වුණත් එය සරල ලෙස සන්නිවේදනය කිරීම ගැනත් හිතන්න ඕනෑ. මම එහෙම හිතනවා.
දේශපාලන පක්ෂ, සමාජ ව්‍යාපාර ආදියෙන් සිනමා විචාරයට තල්ලුවක් ලැබෙන්නේ නැහැ නේද?
දැන් සමාජ ව්‍යාපාර වැටිලා. වමේ ව්‍යාපාර වැටිලා. කොමියුනිස්ට් පක්ෂය වගේ දේශපාලන පක්ෂත් දැන් වැඩක් නැහැ. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ වගේ පක්ෂ අද කොහේද ඉන්නේ කියලා හිතෙනවා. ඔවුන්ට කිසිම වුවමනාවක් නැහැ සාහිත්‍ය, සිනමා විචාර සම්ප්‍රදාය ගැන. එක කාලෙක මට මතකයි විශ්වවිද්‍යාලවල බලය ජවිපෙට තිබුණ කාලයේ එයාලාගේ සාමාජිකයන් කියවන්න ගත්තා. ඔවුන් විවිධාකාර සාහිත්‍ය, සිනමා උත්සව සංවිධාන කළා. එහෙත් දැන් ජේවීපීය ඇතුළේ ඒවා නැහැ. ඉතින්, තරුණයන් කලාවට ආශක්ත වෙන්නේ කොහොමද. සංස්කෘතිය ගැන අවබෝධයක් නැති, හුදු අරගලකරුවන් බිහිකළාට වැඩක් නැහැ. විද්‍යුත් මාධ්‍ය එක්ක ගැටගැසුණු සාමාන්‍ය තරුණ තරුණියන්ට බුද්ධියේ ආලෝකය සපයන්නේ කොහෙන්ද? සමාජ, දේශපාලන ව්‍යාපාර වැටුණාට පස්සේ අර ජනප්‍රියවාදී මුග්ධ නිර්මාණ වටේට තමයි හැමෝම එකතු වෙන්නේ. ඉස්සර චිත්‍රපටියක් එනකොට තරුණ තරුණයෝ ප්‍රාදේශීය වශයෙක් සංස්කෘතික අවකාශ නිර්මාණය කරගත්තා. චිත්‍රපටියක් ආවාම පෝස්ටර් ගහලා, විද්වතුන් ගෙන්වලා සාකච්ඡා සංවිධානය කළා. දැන් ඒවා හුදෙකලා වෙලා තියෙන්නේ. විචාරකයන් කියන්නේත් කලාකාරයන්. කලාකරුවන් පිරිහීමට බලපෑ හේතු ු විචාරකයන් පිරිහෙන්නත් බලපෑවා.
මෙතෙක් කාලයක් විචාරයකයෙකු ලෙස කළ දේවල් ගැන හැරී බලනකොට හැඟෙන්නේ මොකක්ද?
අපි අවුරුදු හතළිහත් තිස්සේ ලිව්වා. එහෙත් අපේ ශ්‍රමයට මොකද වුණේ කියන ප්‍රශ්නය තියෙනවා. අපි ලිව්ව දේවල්වල කිසි ප්‍රයෝජනයක් නැතිද කියලා හිතෙනවා. මිථ්‍යා අදහස්, ඊනියා සදාචාරයට විරුද්ධව අපි ලිව්වා. ජාතිවාදයට, ආගම්වාදයට එරෙහිව අපි ලීවා. සංස්කෘතික වෙනසක් ගැන ලීවා, ලිංගිකත්වය ගැන ලීවා, ලිංගික නිදහස ගැන ලීවා. ඒ අනුව අපි මනුෂ්‍යයා සුපුෂ්පිත වීම සඳහා ලීවේ. අද ඒ මනුෂ්‍යයා ඉන්නවාද කියන ප්‍රශ්නය අප ඉදිරියේ තියෙනවා. සමාජය දේශපාලනිකව ඉන්නේ කොහේද කියලා පහුගිය කාලසීමාවේ අපට වැටහුණානේ. අද සමාජය හරි අප්‍රසන්නයි. එහෙත් අපට මේකෙන් පලා යන්න බැහැ. මේ කාලසීමාව පසු කරගෙන ඉදිරියට යන්න වෙනවා. මේ වෙලාවේ පවතින අඳුර ඇතුළේ අපට ඉස්සරහට යන්න වෙනවා. අපි ඉන්නේ නිද්‍රාවක නෙවෙයි. අපි විමර්ශනාත්මකව ඉන්නවා. මේ දේවල් සිද්ධවුණේ ඇයිද කියලා අපි බලාගෙන ඉන්නවා. මේ තත්වය නිරීක්ෂණය කරලා, මේක ග්‍රහණය කරගෙන පිම්මක් පනින්න ඕනෑ.■
